Kazakistan'ın Türkistan eyaletine bağlı Orañğay köyünde, bir ortaokulun küçük müzesinde tesadüfen bulunan **Kültöbe Yazıtı**, gerçekten Türk dili ve tarihi açısından önemli bir buluntu.

​Keşfi gerçekleştiren Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Hayrettin İhsan Erkoç ve ekibi (Alparslan Kavaklı ile birlikte), yazıtı Ağustos 2025'te tespit etmiş ve Aralık 2025'te yayımlamışlar. Yazıt, 1990'larda kaçak kazıda çıkarılmış ancak uzun süre fark edilmemiş.

### Önemli noktalar:

- **Tarihleme**: 9.-10. yüzyıl (Oğuz Yabguluğu dönemi).

- **Yazı sistemi**: Eski Türk runik alfabesi (Göktürk yazısı).

- **İçerik**: Tek satırlık kısa bir metin. Okuması "kazar kan kul" şeklinde öneriliyor, yani **"Hazar Kağanı'nın kulu"** anlamına gelebilir.

- **Tarihi ezber bozan yönü**:

  - Genel kabulde, Oğuz Türklerinin (bugünkü Türkmen, Türk ve Azerbaycan Türkçesinin atası) yazı dili ancak 13. yüzyılda (Arap alfabesiyle, örneğin Dede Korkut gibi eserlerle) başlamıştı.

  - Bu yazıt ise Oğuzların İslamlaşma ve Selçuklu öncesi dönemde (henüz göç etmeden önce) runik alfabe ile yazı kullandığını kanıtlıyor.

- **Hazar bağlantısı**: Eğer okuma doğruysa, Oğuz Yabguluğu'nun Hazar Kağanlığı'na tabi veya bağlı olduğunu gösteren bir ifade. Bu, 9.-10. yüzyıl Orta Asya siyasi ilişkilerine yeni bir bakış getiriyor (Hazarlar Yahudi Türk devleti olarak bilinir, Oğuzlar ise batı komşularıydı).

- **Ek detay**: Yazıtın altında bir damga/tamga var; bazıları bunu Kayı boyuyla ilişkilendiriyor ama araştırmacılar daha çok akarsu simgesi olabileceğini düşünüyor.

Bu buluntu, Orhun Yazıtları'ndan (8. yüzyıl, Göktürk) sonra Oğuzlara ait en erken yazılı belge konumunda ve Türk dünyasında büyük yankı uyandırdı. Kazakistan'da benzer keşiflerin habercisi olabilir. Gerçekten Türk tarihine dair "ezber bozan" bir gelişme!